Kıl Çadırda Kullanılan Malzemeler

Annem ve babamın anlatımıyla, dilim döndüğünce çadırda kullanılan çadır yapımında kullanılan ana malzemeler;

Istar : Taşınması, kurulması kolay ve pratik, dikey çözgü sistemli dokuma tezgahıdır. Çul, kilim, çuval, heybe, namazlık, vb. dokumaya yarayan, göç sırasında bütün parçaları sökülerek kolayca taşındığı için çok kullanışlı, çadıra ait çuldan oluşan tüm malzemelerini dokumaya yarayan tezgahtır.
Bağ : Keçi kılandan yapılan ipe verilen addır.
Böğür Bağı : İki adet olup, yan bağı da denir. Çadırın yan taraflarındaki bağlama iplerine verilen addır.
Pinti Bağı : Dört adet olup, çadırın dört köşesindeki bağlama iplerine verilen addır.
Ön Bağı : Bir adet olup, çadırın önündeki bağlama ipine verilen addır.
Art Bağı : Bir adet olup, çadırın arkasındaki bağlama ipine verilen addır.
Siyek, Siyeç : Yağmurun içeriye akmamasına yarayan, çadırın kenarından aşağı doğru sarkan kıldan püsküllere verilen addır. Saçakta denebiliyor. Evlerdeki saçağı düşünün onun vazifesini gö­rür. Çadırın önünde ve arkasında olur. Böğürlerinde olmaz. Çadırın anasından verilir.
Siyeç-Siyek Kolanı : İki adet olup, çadırla kubbe (üst kısmı) ve sitilin bağlandığı yerdeki 20-25 cm. enindeki kıl şeride verilen addır.
Böğür Kolanı : İki adet olup, direğin tepesindeki çanak’la çadırın temasa geldiği yerdeki 20-25 cm. enindeki kıl şeride verilen addır.
Orta Kolanı : Bir adet olup, orta kolan buna istinat eder.
Çanak : Çadır direği sayısı kadardır. Direğin çadırı delmemesi için direğin üzerine oturtulan dikdörtgen veya oval şeklindeki ağaç kısma verilen addır. (2) adet böğür veya yan direk çanağı, (1) adet orta direk çanağı, (1) adet ön direk çanağı, (1) adet arka direk çanağı olmak üzere toplam (5) adet olur.
Bakara : 8 adet olup, Çadırla ile bağları birleştiren ağaç kancaya verilen addır. Pıynardan yapılır, çok sağlamdır.
Sitil Çöpü : Çok sayıda yapılan sitil çöpü, Çadırla sitili ve kapakları birleştirip tutturmak için ağaç çivilere verilen addır.
Dolama Hasır : Çadırın iç kısmı yerden itibaren 60-70 cm. yüksekliğindeki hasırla çevrilip, rüzgâra, soğuğa karşı korunmak maksadıyla dolak hasırı da denen hasır otundan yapılan duvara verilen addır.
Kazık veya Söğen : Çadırın Bağ iplerini bağlamak maksadıyla yere çakılan ve bakara ile arasındaki bağlanan kıldan ipi gerdirmek maksadıyla yere çakılan kazıklara verilen addır. Üzerine bir kaya oturtulur. Kayalara ip bağlanarak kazık vazifesi görevi gördürüldüğü olur. Kayanın kazıkların üzerine konmasına bastırma denir. Bastırma kayasının altına pıynar çalısı konur bunun amacı taşın kaymasına engel olmak içindir.
Kapak : Baş ve ayak sitili veya böğür sitiline verilen addır.
Ön Sitili : Çadırın önündeki duvar şeklindeki kanat yada sitile verilen addır.
Art Sitil : Çadırın arkasındaki duvar şeklindeki kanat yada sitile verilen addır.
Yüklük, Yataklık : Yatak, yorganın istif edildiği yere verilen addır. İki sıra dizilmiş taş veya ağaç üzerine yataklar yığar, yataklar altında bir kilim olur, üzerine de gündüzleri kilimle örtülür.
Azık Yüzü, Azıklağ : Çuval’ın içine buğday, un, patates, bulgur, fasulye, nohut konulup istif edilmesine verilen addır.
Geysi Yükü : Çamaşır çuvallarının yerine verilen addır.
Ocak (ön direk bitiştiğindedir.) : Üç taş veya sancaktan oluşan üstünde bütün yemek, aş işlerinin görüldüğü yerdir. Sancak (sacayağı, sayacak); demirden yapılan üç ayaklı ocak altlığına denir. Ocağımızın daima tütmesini temsil etmesi, ocak yerinin yabani hayvanlar tarafından bozulmasına engel olmak için yurt yerinden göçünce bir kaya koyarak ocak yerinde bırakılır.
Kaplık : Kazan, haranı (tencere), helke, leğen, kap-kacak yerine verilen addır.
Eşik : Kapıya verilen addır. Ocağın yanında olur. Kapı bir çul ile kapatılır. Kapı her daim sağ tarafta olur. Kilidi yoktur. Herkese açıktır.
Direk : Çadırı ayakta tutarlar. (3) adet bir istikamette, (1) adet direk ocağın yanında çadırın önünde, (1) adet ise yüklüğün arkasında çadırın arka kısmındaki direkten oluşur. Yan ve arka direklere şemsiye, silah vs. Ön direğe ise kaşıklık, tuzluk vs. asılır.

Yazar-Araştırmacı : İbrahim KOCAKERİMOĞLU

Çalışmamda öykünün her aşamasında bana destek olan Annem Fatma KOCAKERİMOĞLU ile Babam Mehmet KOCAKERİMOĞLU’na teşekkürü borç bilirim.